7 december - wandelclub55plus

Vandaag geen wandelverslag, maar een stukje geschiedenis over het kerstdiner.

Nu we Sinterklaas met als zijn emoties achter de rug hebben, wordt tijd om de kerstboom op te tuigen en na te denken hoe we de kerstdagen gaan vieren. Kiezen we voor een overvloedige kerstdiner met familie en vrienden of houden we het simpel met de Hollandse pot. Het is kwestie van smaak en de portemonnee.
De uitgebreide diners horen tegenwoordig net zo bij het kerstfeest als het kindje Jezus, de Kerstman en de kerstboom.

De traditie om met kerst grote maaltijden op te dienen bestaat echter nog niet zo heel lang. Pas in het begin van de 20e eeuw werden de uitgebreide kerstdiners, onder Britse invloed, gebruikelijk in Nederland.

Van de Britse invloeden op het Nederlandse kerstdiner stammen de oudste al uit het einde van de 16e eeuw. Tijdens de regeerperiode van koningin Elizabeth I (1533-1603) werd het steeds gebruikelijker voor de hogere klassen om grote, uitgebreide kerstdiners te geven. Zij die het zich konden veroorloven hielden in deze tijd grote kerstbanketten waarbij allerlei familie, vrienden en andere relaties werden uitgenodigd.|

De gasten kregen verschillende gangen voorgeschoteld, waarbij vooral opvallend was dat er veel zoete dingen gegeten werden. Suiker was in die tijd namelijk een duur product en veel mensen dachten dat het zoete goedje ook medicinale eigenschappen had. Het hoogtepunt van het kerstdiner was in die tijd een groot stuk marsepein, dat uitbundig versierd werd met andere suikerfiguren, vruchten en noten.

Deze zoete dingen verdwenen in de eeuwen daarna wat meer naar de achtergrond en kwamen alleen nog maar bij het dessert terug. In de Victoriaanse tijd (1837-1901) begon het kerstdiner meer te lijken op de diners zoals we die nu kennen. Een groot vleesgerecht, zoals rosbief of gans, werd het middelpunt van het diner, dat verder werd aangevuld met allerlei groenten en aardappelgerechtjes als bijgerechten. Aan het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw werd hier ook de kalkoen aan toegevoegd. Dit dier was in eerste instantie slechts voorbehouden aan de hogere klassen omdat een kalkoen vrij duur was, maar eind 19e eeuw werd het dier ook voor de ‘gewone man’ betaalbaar. Daarnaast was een kalkoen vanwege zijn afmeting zeer geschikt als hoofdgerecht voor het gemiddelde Engelse gezin. In het begin van de 20e eeuw kwamen deze gebruiken over naar Nederland en werd het ook hier traditie om tijdens het kerstfeest kalkoen te serveren.

Een typisch Nederlands gebruik tijdens kerst is tegenwoordig bij veel gezinnen het gourmetten, dat waarschijnlijk over is gekomen uit Nederlands-Indië. Hier was het al langer gebruikelijk om gerechtjes te koken in kleine pannetjes, dat later is geëvolueerd in het moderne gourmetten.

En voor de rest eet wat je lekker vindt en vooral gezond.

Ook namens Wijm heel fijne feestdagen en alles wat wenselijk is voor het nieuwe jaar.

Piet Westerhof